W ostatnim czasie poluzowane zostały kolejne rygory, które mają umożliwić powrót do normalnego funkcjonowania gospodarki. Część zakładów pracy powoli wraca do stacjonarnego trybu działalności, część dopiero planuje otwarcie swoich placówek dla pracowników i klientów. Podejmując taką decyzję przedsiębiorcy powinni zapoznać się z zaleceniami Państwowej Inspekcji Pracy (PIP), które mają uczynić powrót do pracy możliwie najbezpieczniejszym.
Zalecenia Państwowej Inspekcji Pracy
Na początku maja na stronie internetowej Państwowej Inspekcji Pracy opublikowane zostały zalecenia dotyczące bezpiecznego powrotu do pracy.
Informacje tam zawarte kierowane są do pracodawców, przedsiębiorców i wszystkich innych osób, które organizują pracę innym osobom.
Przede wszystkim identyfikacja zagrożeń
Jak wskazuje Główny Inspektor Pracy, tak jak ma to miejsce w normalnych warunkach zatrudniania, także w czasie obowiązywania ograniczeń zapobiegających rozprzestrzenianiu się koronawirusa, identyfikacja zagrożeń (i) fizycznych, (ii) biologicznych, (iii) chemicznych, a także (iv) psychospołecznych oraz prawidłowo przeprowadzona (v) ocena ryzyka w środowisku pracy, to punkt wyjściowy w zarządzaniu bezpieczeństwem i higieną pracy.
Oprócz klasycznych zagrożeń, z jakimi przychodzi pracodawcom mierzyć się każdego dnia, PIP podkreśla także znaczenie niebezpieczeństw psychicznych i społecznych wynikających z panującej epidemii.
Szczególną uwagę zwraca się ponadto na udział czynnika pracowniczego w identyfikacji potencjalnych zagrożeń, zwłaszcza tych wywołanych strachem przed zakażeniem. Zalecenie uwzględnienia czynnika pracowniczego w opracowywaniu strategii powrotu do pracy podyktowane jest w szczególności tym, że istniejący w społeczeństwie strach i niepokój wynikający z panującego stanu zagrożenia epidemicznego, proporcjonalnie przekłada się na kondycję psychofizyczną załogi oraz jej efektywność. Jeżeli pracownicy będą mieć przekonanie, że ich obawy zostały wysłuchane i spotkały się z odpowiednią reakcją kadry kierowniczej, to z pewnością znacznie szybciej powrócą do efektywności sprzed epidemii COVID-19.
Jakie środki należy przedsięwziąć?
PIP w ramach swoich zaleceń wskazuje przede wszystkim na stworzenie planu działań i sposobów zachowań, jaki będzie obowiązywał wszystkich przebywających na terenie zakładu pracy. Istotą proponowanych działań jest wprowadzenie optymalnego balansu pomiędzy bezpieczeństwem a normalną i efektywną pracą.
Jako przykłady zalecanych działań wskazuje się m.in.:
1. zwiększenie udziału pracy zdalnej, o ile tylko charakter wykonywanych przez pracownika zadań na to pozwala;
2. zapewnienie pracownikom odpowiednich środków ochrony zbiorowej takich jak np. obudowy pleksiglasowe czy oddzielanie stanowisk pracy przegrodami;
3. wprowadzenie odpowiednich rozwiązań organizacyjnych takich, jak np.:
zmianowość na stanowiskach pracy,
zwiększenie czasu trwania i ilości przerw w pracy,
kierowanie tylko wykwalifikowanych pracowników do wykonania określonej pracy celem maksymalizowania efektywności i skracania czasu poświęcanego na konkretne zadania;
4. zapewnienie pracownikom środków ochrony osobistej (maski, rękawiczki);
5. dbanie o sprawną i wydajną wentylację pomieszczeń pracy;
6. rygorystyczna kontrola przestrzegania wprowadzonych zasad;
7. wprowadzenie tzw. działań przeciwepidemicznych, tj. zapewnienie osobom przebywającym na terenie zakładu pracy środków do dezynfekcji rąk oraz elementów środowiska pracy (blatów, klamek, poręczy, wyposażenia technicznego takiego jak wspólne drukarki i kopiarki). Sugeruje się także zwiększenie częstotliwości sprzątania pomieszczeń pracy, a przede wszystkim pomieszczeń higienicznosanitarnych oraz częste przypominanie o zasadach higieny.
Co zostało szczególnie mocno podkreślone w komunikacie PIP, to konieczność pouczenia pracowników o nowych zasadach funkcjonowania zakładu pracy, a w razie wystąpienia takiej konieczności, przeprowadzenie odpowiednich szkoleń, np. z zasad prawidłowego korzystania ze środków ochrony bezpośredniej.
Co również ważne, należy się przygotować na możliwe przywrócenie zwiększonych ograniczeń w funkcjonowaniu zakładów pracy. Jak bowiem wynika z zaleceń PIP, w niektórych sytuacjach wystąpienie w przyszłości większej liczby zakażeń będzie wymagało ponownego wprowadzenia szerszych ograniczeń. Wpłynie to z kolei na konieczność wprowadzenia nowych procedur i praktyk bezpieczeństwa, być może również na zmianę organizacji i sposobu pracy na wielu stanowiskach.
Minimalizowanie potencjalnej ekspozycji na SARS-CoV-2 w miejscu pracy
Główny Inspektor Pracy zaleca także, aby w początkowym okresie powrotu pracowników do zakładu pracy, zlecać zatrudnionym wykonywanie tylko prac niezbędnych i niecierpiących zwłoki. Jeśli to możliwe, należy świadczyć usługi zdalnie (telefonicznie lub za pośrednictwem Internetu), a nie osobiście. W miarę możliwości należy minimalizować obecność stron trzecich i osób postronnych na terenie zakładu pracy.
Należy sugerować pracownikom z grupy szczególnego ryzyka (tj. osobom starszym i cierpiącym na choroby przewlekłe, w tym nadciśnienie, problemy z płucami lub sercem, cukrzycę, osobom w trakcie leczenia onkologicznego lub przyjmującym inne leki immunosupresyjne, oraz kobietom w ciąży) dalsze pozostawanie w domu i w miarę możliwości zdalne świadczenie pracy. Bardzo istotne jest również takie zorganizowanie przerw, aby maksymalnie ograniczyć liczbę osób przebywających w tym samym czasie w stołówce, pokoju socjalnym, kuchni, łazience i szatni, zaś korzystanie z pomieszczeń higienicznosanitarnych powinno być zorganizowane w sposób uwzględniający harmonogramy czyszczenia i dezynfekcji.
Zaleca się także redukcję kontaktu fizycznego między pracownikami (np. podczas spotkań lub przerw) oraz izolację tych zatrudnionych, którzy mogą bezpiecznie wykonywać swoje zadania sami oraz takich, którzy nie potrzebują specjalistycznego sprzętu ani maszyn stacjonarnych. Przykładowo – w miarę możliwości - można zlecić im pracę w wolnym biurze, pokoju socjalnym, stołówce lub sali spotkań – konieczna może być więc adaptacja pomieszczeń dotychczas nieprzeznaczonych do pracy.
PIP sugeruje także, aby wymagać od pracowników utrzymania miejsca pracy w czystości, wprowadzić plakaty informacyjne o obowiązujących zasadach higieny czy zastosować maty dezynfekcyjne przy wejściach do biur i hal produkcyjnych.
Do skutecznych metod minimalizowania ryzyka zakażenia Główny Inspektor Pracy zaliczył także ułatwienie pracownikom korzystania z transportu indywidualnego zamiast zbiorowego, np. poprzez udostępnienie miejsc parkingowych lub miejsc, w których można bezpiecznie przechowywać rowery.
Zmiany w funkcjonowaniu zakładów pracy i nowe wyzwania
Przedstawione zalecenia z jednej strony mogą okazać się bardzo przydatne, z drugiej jednak strony dostosowanie się do nich będzie się wiązać z nowymi wyzwaniami i kosztami dla przedsiębiorców.
Szczególnie kłopotliwe może być zalecenie diagnozowania potencjalnych czynników ryzyka związanych z rozprzestrzenianiem się wirusa. Klasyczne czynniki ryzyka występujące w miejscu pracy takie jak hałas, zapylenie czy praca z monitorem są łatwo mierzalne i w praktyce wytworzyły się już sposoby ich minimalizacji. Z koronawirusem sytuacja jest zupełnie odmienna. Jest to nowe zagrożenie, z którym do tej pory nikt nie miał do czynienia.
Zespół Kubas Kos Gałkowski cały czas monitoruje regulacje i zalecenia wydawane przez organy rządowe i na bieżąco opracowuje konkretne rozwiązania prawne. Pozostajemy w gotowości, aby udzielić wsparcia i odpowiedzi na wszelkie pojawiające się pytania. W razie jakichkolwiek wątpliwości związanych z COVID-19 oraz wpływem pandemii na Państwa działalność, jesteśmy do Państwa dyspozycji. Artykuł ma charakter wyłącznie informacyjny, abstrakcyjny i ogólny, nie stanowi opinii prawnej lub porady ani nie może być traktowany jako świadczenie pomocy prawnej w jakiejkolwiek formie. Materiały zawarte w niniejszym artykule nie mogą stanowić podstawy jakiejkolwiek odpowiedzialności Kancelarii lub autora artykułu w stosunku do osób trzecich. Kancelaria "Kubas Kos Gałkowski – Adwokaci sp. p". sp. k. może udzielić porady prawnej lub sporządzić opinię wyłącznie i dopiero po zapoznaniu się ze stanem faktycznym konkretnej sprawy. W celu uzyskania bardziej szczegółowych informacji lub pomocy prawnej skontaktuj się z naszym prawnikiem. Skontaktuj się z nami