Sprawdź, jak możesz się chronić
Zwłaszcza teraz, w związku z trudną sytuacją ekonomiczną i kryzysem finansowym, część dłużników próbując uniknąć straty konkretnego składnika majątku lub uchronić się od jego egzekucji, może zdecydować się na jego wyzbycie (np. drogą sprzedaży lub darowizny), a w konsekwencji doprowadzić do swojej niewypłacalności lub skutecznie ją pogłębić. Niejednokrotnie dłużnicy myślą, że w ten sposób uda im się „ukryć” majątek i uniknąć płatności swoich długów.
W takiej sytuacji, dobrym rozwiązaniem dla wierzyciela jest skorzystanie z instytucji tzw. skargi paulińskiej, mającej na celu ochronę jego interesu, pozwalającej na uznanie wobec niego nieuczciwych działań dłużnika za bezskuteczne. W praktyce oznacza to, że w razie uwzględnienia powództwa, wierzyciel będzie mógł z pierwszeństwem zaspokoić się z przedmiotów majątkowych osoby trzeciej, która na podstawie czynności dokonanej z nieuczciwym dłużnikiem uzyskała korzyści majątkowe (np. przeniesiona na nią została nieruchomość).
Poniżej podpowiemy, kiedy i na jakich zasadach możesz skorzystać z tej instytucji, a także w jakich sytuacjach nieuczciwy dłużnik może dodatkowo ponieść odpowiedzialność karną za swoje działania.
7 kluczowych działań, jakie musisz podjąć w celu skorzystania ze skargi paulińskiej
1. Sprawdź, czy przysługuje Ci chroniona prawem wierzytelność
skarga pauliańska chroni konkretną wierzytelność pieniężną przysługującą wierzycielowi względem dłużnika – a więc musisz umieć wskazać, z czego wierzytelność ta wynika (np. z umowy) i jaka jest jej wysokość
wierzytelność ta nie musi być jeszcze wymagalna, a więc dłużnik nie musi mieć jeszcze obowiązku jej spełnienia
wierzytelność nie musiała istnieć w chwili dokonywania przez dłużnika kwestionowanej czynności (np. wyzbycia się majątku)
jej wysokość nie musi być ostatecznie sprecyzowana w chwili składania przez Ciebie pozwu
2. Ustal, czy czynność dokonana przez dłużnika została dokonana z pokrzywdzeniem w stosunku do Ciebie jako wierzyciela
przez pokrzywdzenie wierzyciela należy rozumieć takie działanie dłużnika, wskutek którego dłużnik stał się niewypłacalny albo też niewypłacalny w wyższym stopniu, innymi słowy, musisz wykazać, że dłużnik znalazł się w sytuacji, gdzie nie jest on w stanie spłacać swoich długów terminowo (np. nie jest w stanie zapłacić wynagrodzenia należnego Ci na podstawie faktury)
pogłębienie niewypłacalności, to nic innego jak dalsze pogorszenie sytuacji już niewypłacalnego dłużnika
wystarczy wykazanie, że stan majątkowy dłużnika wskazuje, iż zaspokojenie wierzyciela jest niemożliwe
WAŻNE! jeżeli jednak dłużnik po dokonaniu czynności ma nadal środki na zaspokojenia wierzyciela, to skarga pauliańska nie będzie mieć zastosowania
3. Dowiedz się, czy w wyniku działania dłużnika osoba trzecia uzyskała korzyść majątkową
uzyskanie korzyści przez osobę trzecią może polegać nie tylko na nabyciu prawa (nieruchomości, samochodu, wierzytelności), ale także na zwolnieniu jej z długu
korzyść ta musi mieć charakter majątkowy
4. Znajdź dowody na potwierdzenie, że dłużnik miał świadomość, iż działał z pokrzywdzeniem Ciebie jako wierzyciela
to na Tobie jako wierzycielu spoczywa obowiązek udowodnienia, że dłużnik wiedział o przysługującej Ci wierzytelności, a także że w wyniku jego działań doprowadzi on do swojej niewypłacalności lub ją pogłębi
wystarczy wykazanie, że dłużnik miał świadomość konsekwencji swoich działań.
UWAGA! W tym zakresie ustawodawca przewidział wyjątek - istotnym ułatwieniem dla wierzyciela jest domniemanie, które pozwala przyjąć, że jeżeli dłużnik będąc niewypłacalnym dokonał darowizny na rzecz osoby trzeciej, to działał on ze świadomością pokrzywdzenia wierzyciela. Domniemanie to działa także wtedy, gdy dłużnik stał się niewypłacalny wskutek dokonania darowizny. W tym wypadku, nie musisz szeroko wykazywać świadomości dłużnika, pamiętaj jednak, że dotyczy to jedynie darowizny.
5. Znajdź również dowody na potwierdzenie, że osoba trzecia, która uzyskała korzyść, wiedziała, że dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia Ciebie jako wierzyciela
musisz również udowodnić, że osoba trzecia, która uzyskała korzyść majątkową w wyniku czynności prawnej dokonanej z dłużnikiem, wiedziała lub przy należytej staranności mogła się dowiedzieć, że dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia Ciebie jako wierzyciela
jeżeli osoba trzecia uzyskała korzyść majątkową bezpłatnie, możesz żądać uznania czynności za bezskuteczną nawet wtedy, gdy osoba ta nie wiedziała i nawet przy zachowaniu należytej staranności nie mogła się dowiedzieć, że dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzyciela.
UWAGA! Jeżeli osoba trzecia, która uzyskała korzyść, była z dłużnikiem w bliskim stosunku, opartym na stałej więzi (chodzi tu m.in. o relacje rodzinne, przyjacielskie, zawodowe), wówczas nie musisz wykazywać świadomości działania dłużnika z pokrzywdzeniem wierzyciela, gdyż możesz powołać się w tym zakresie na domniemanie. Analogicznie wygląda sytuacja z osobami pozostającymi w stałych stosunkach prawnych.
6. Sprawdź terminy
ze skargą pauliańską możesz wystąpić w terminie 5 lat
termin ten liczy się od daty dokonania przez dłużnika czynności prawnej z pokrzywdzeniem wierzyciela (np. od zawarcia przez dłużnika umowy darowizny ze swoim małżonkiem)
jeżeli przekroczysz ten termin, nie będziesz mógł skutecznie skorzystać ze skargi pauliańskiej
7. Wystąp o uznanie czynności za bezskuteczną powództwem albo w drodze zarzutu
roszczenie oparte na skardze paulińskiej możesz skierować przeciwko osobie trzeciej, która uzyskała korzyść – ta osoba ma zostać pozwana
jeżeli jednak osoba trzecia rozporządziła uzyskaną korzyścią dalej, będziesz mógł wystąpić z roszczeniem przeciwko „osobie czwartej” (kolejnej osobie w tzw. „łańcuchu transakcji”), przy czym musisz wykazać, że owa osoba czwarta wiedziała o okolicznościach przemawiających za uznaniem danej czynności za bezskuteczną
skieruj pozew do sądu właściwego dla adres zamieszkania osoby trzeciej lub jej następcy prawnego (osoby czwartej)
pamiętaj, że pozew podlega opłacie w zależności od wartości przedmiotu sporu, ale w pewnych wypadkach możliwe jest także uzyskanie zwolnienia od ponoszenia kosztów sądowych, w tym ww. opłaty od pozwu
Odpowiedzialność karna nieuczciwego dłużnika
Również przepisy prawa karnego przewidują ochronę wierzyciela przed nieuczciwymi działaniami dłużnika, zmierzającymi do uniemożliwienia im zaspokojenia roszczeń.
W tym zakresie należy odwołać się zwłaszcza do przepisów art. 300 – 302 k.k. Czynności jakie zostały objęte wskazanymi przepisami to między innymi:
udaremnienie lub uszczuplenie zaspokojenia wierzyciela poprzez usuwanie, ukrywanie, zbywanie, darowanie, niszczenie, rzeczywiste lub pozorne obciążanie albo uszkadzanie składników swojego majątku, w razie grożącej dłużnikowi niewypłacalności lub upadłości, co zagrożone jest karą do 3 lat pozbawienia wolności, a w przypadku szkody wyrządzonej wielu wierzycielom, nawet do 8 lat pozbawienia wolności
udaremnienie lub uszczuplenie zaspokojenia wierzyciela, poprzez usuwanie, ukrywanie, zbywanie, darowanie, niszczenie, rzeczywiste lub pozorne obciążanie albo uszkadzanie składników swojego majątku zajętych lub zagrożonych zajęciem, bądź usuwanie znaków zajęcia, w celu udaremnienia wykonania orzeczenia sądu lub innego organu państwowego, za co grozi kara do 5 lat pozbawienia wolności,
udaremnianie lub ograniczania zaspokojenia należności kilku wierzycieli przez tworzenie nowych jednostek gospodarczych i przenoszenie na nie składników majątku, za co grozi kara nawet 5 lat pozbawienia wolności,
doprowadzenie do swojej upadłości lub niewypłacalności, będąc dłużnikiem wielu wierzycieli, a także spłacanie lub zabezpieczanie jedynie wybranych wierzycieli w razie grożącej niewypłacalności lub upadłości, w braku możliwości zaspokojenia wszystkich, działając na szkodę pozostałych, za co grozi do 2 lat pozbawienia wolności.
Zespół Kubas Kos Gałkowski cały czas monitoruje regulacje i zalecenia wydawane przez organy rządowe i na bieżąco opracowuje konkretne rozwiązania prawne. Pozostajemy w gotowości, aby udzielić wsparcia i odpowiedzi na wszelkie pojawiające się pytania. W razie jakichkolwiek wątpliwości związanych z COVID-19 oraz wpływem pandemii na Państwa działalność, jesteśmy do Państwa dyspozycji.
Artykuł ma charakter wyłącznie informacyjny, abstrakcyjny i ogólny, nie stanowi opinii prawnej lub porady ani nie może być traktowany jako świadczenie pomocy prawnej w jakiejkolwiek formie. Materiały zawarte w niniejszym artykule nie mogą stanowić podstawy jakiejkolwiek odpowiedzialności Kancelarii lub autora artykułu w stosunku do osób trzecich. Kancelaria "Kubas Kos Gałkowski – Adwokaci sp. p". sp. k. może udzielić porady prawnej lub sporządzić opinię wyłącznie i dopiero po zapoznaniu się ze stanem faktycznym konkretnej sprawy. W celu uzyskania bardziej szczegółowych informacji lub pomocy prawnej skontaktuj się z naszym prawnikiem.
Comments