Bieżąca sytuacja związana z rozprzestrzenianiem się w Polsce i na świecie koronawirusa SARS-CoV-2 może prowadzić do braku wykonania zobowiązania umownego w prawidłowy sposób. Czy w takiej sytuacji dłużnik będzie ponosić odpowiedzialność z tytułu niewykonania swoich obowiązków umownych?
Udzielenie odpowiedzi na to pytanie wymaga między innymi analizy następujących kwestii:
1. Czy aktualna sytuacja związana z rozprzestrzenianiem się koronawirusa w Polsce i na świecie może być podstawą do powołania się przez moją firmę lub drugą stronę umowy na instytucję siły wyższej?
stosowanie instytucji siły wyższej nie odbywa się automatycznie
wystąpienie podstaw do powołania się na tę instytucję zależy każdorazowo od dokładnej analizy konkretnych okoliczności faktycznych sprawy
2. Czy zawarta przez moją firmę umowa zawiera postanowienia dotyczące siły wyższej?
wnikliwa analiza i interpretacja umowy ma istotne znaczenie dla możliwości powołania się na siłę wyższą
w szczególności, strony mogą wprowadzić w umowie odrębne rozwiązania w zakresie stosowania siły wyższej (np. wyłączając niektóre zdarzenia z definicji umownej siły wyższej)
ważne klauzule umowne: definicja siły wyższej; postanowienia dotyczące konsekwencji wystąpienia siły wyższej, np. ograniczenie lub wyłączenie odpowiedzialności; obowiązki notyfikacyjne lub informacyjne
3. Czy mogę powołać się na siłę wyższą, jeżeli umowa nie zawiera takich postanowień albo czy może to zrobić druga strona umowy?
przepisy Kodeksu cywilnego przewidują (chociaż nie wprost) możliwość powołania się na siłę wyższą przez dłużnika, który nie wykonuje prawidłowo swojego zobowiązania
zgodnie z art. 471 k.c. dłużnik jest zobowiązany do naprawienia szkody, chyba że niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania jest następstwem okoliczności, za które nie ponosi on odpowiedzialności
ocena, czy ww. stan wystąpił zależy zawsze od konkretnych okoliczności faktycznych i prawnych
4. Czy możliwość powołania się na siłę wyższą zależy od podjęcia jakichś działań?
konieczne może okazać się np. poinformowanie lub zawiadomienie drugiej strony w określonym trybie lub terminie
działania te mogą się różnić w zależności od konkretnych okoliczności danego przypadku (np. postanowień umowy i sposobu jej wykonywania lub sytuacji, w jakiej obecnie znajdują się strony)
5. Czy jako dłużnik dysponuję dowodami potwierdzającymi, że niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania jest następstwem okoliczności, za które moja firma nie ponosi odpowiedzialności (siły wyższej)?
dłużnik powinien wykazać, że niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania jest wynikiem siły wyższej
zebranie dowodów (np. dokumentów), które to potwierdzą może w istotny sposób wpłynąć na sytuację dłużnika, np. w przyszłym postępowaniu sądowym
6. Czy jako wierzyciel mogę się bronić przed powołaniem się przez drugą stronę umowy na siłą wyższą, a jeżeli tak – w jaki sposób?
tak – powołanie się przez dłużnika na siłę wyższą może nie uchylać jego odpowiedzialności
wierzyciel może skutecznie kwestionować argumentację powołaną w tym zakresie przez dłużnika, np. jeżeli faktycznie nie doszło do okoliczności uniemożliwiających realizację obowiązków umownych z uwagi na wystąpienie siły wyższej
w przypadku sporu istotne znaczenie mogą mieć zebrane przez wierzyciela dowody
wystąpienie siły wyższej nie uchyla np. obowiązku umownego współdziałania
7. Czy możliwe jest powołanie się na siłę wyższą w odniesieniu do umów zawartych po wprowadzeniu w Polsce stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii?
w przypadku nowych umów nie można wykluczyć powołania się na siłę wyższą, np. jeżeli strony wyraźnie przewidziały takie postanowienie w umowie
w zależności od okoliczności konkretnego przypadku możliwość powoływania się na siłę wyższą może być jednak ograniczona
8. Czy dla ustalenia, czy w danej sprawie naruszenie umowy ma związek z siłą wyższą, konieczne jest skierowanie sprawy do sądu?
zmiana zasad współpracy oraz uregulowanie kwestii odpowiedzialności może nastąpić w drodze negocjacji stron
w przypadku braku możliwości dojścia do porozumienia konieczna może okazać się droga sądowa
Zespół Kubas Kos Gałkowski cały czas monitoruje regulacje i zalecenia wydawane przez organy rządowe i na bieżąco opracowuje konkretne rozwiązania prawne. Pozostajemy w gotowości, aby udzielić wsparcia i odpowiedzi na wszelkie pojawiające się pytania. W razie jakichkolwiek wątpliwości związanych z COVID-19 oraz wpływem pandemii na Państwa działalność, jesteśmy do Państwa dyspozycji.
Artykuł ma charakter wyłącznie informacyjny, abstrakcyjny i ogólny, nie stanowi opinii prawnej lub porady ani nie może być traktowany jako świadczenie pomocy prawnej w jakiejkolwiek formie. Materiały zawarte w niniejszym artykule nie mogą stanowić podstawy jakiejkolwiek odpowiedzialności Kancelarii lub autora artykułu w stosunku do osób trzecich. Kancelaria "Kubas Kos Gałkowski – Adwokaci sp. p". sp. k. może udzielić porady prawnej lub sporządzić opinię wyłącznie i dopiero po zapoznaniu się ze stanem faktycznym konkretnej sprawy. W celu uzyskania bardziej szczegółowych informacji lub pomocy prawnej skontaktuj się z naszym prawnikiem.