Sądy polubowne działają w czasach COVID-19
Minął już miesiąc, odkąd praca sądów została znacząco ograniczona. W większości spraw cywilnych i handlowych postępowania znacząco zwolniły – nie przeprowadza się posiedzeń jawnych i niejawnych, sekretariaty nie rozsyłają korespondencji. Jest oczywiste, że w wyjątkowych czasach wszyscy uczestnicy obrotu powinni uwzględnić szczególną sytuację i uzbroić się w cierpliwość.
Są jednak sprawy, które nie mogą czekać, a od których rozstrzygnięcia zależy „być albo nie być” spółki lub kształt dalszej współpracy kontrahentów. Jeśli istotnie zwłoka w rozstrzygnięciu jest czymś, na co nie mogą sobie pozwolić, mogą one zgodnie zdecydować, że swój spór rozstrzygną poza sądem powszechnym, czyli przenieść swoje postępowanie do sądu polubownego.
Dlaczego warto to zrobić? Postępowanie przed sądem polubownym może toczyć się w sposób zdalny. Strony mogą wymieniać jedynie cyfrowe wersje pism, a posiedzenia mogą odbywać się w formie telekonferencji. Praktyka pozasądowych metod rozwiązywania sporów stosuje takie rozwiązania z powodzeniem od lat.
Niżej prezentujemy trzy kroki, w jaki sposób strony mogą przenieść swoje postępowanie do arbitrażu.
1. KROK PIERWSZY – porozumiej się z drugą stroną
Arbitraż to prywatny sąd, prowadzony poza systemem państwowego sądownictwa. Sprawę rozstrzyga arbiter lub arbitrzy wybrani przez strony. Sąd polubowny rozpoznaje sprawę zawisłą między stronami wydając wyrok, który – po nadaniu mu klauzuli wykonalności lub uznaniu go przez sąd powszechny – ma moc równą wyrokowi sądu państwowego.
Podstawą do orzekania przez sąd polubowny jest co do zasady umowa o arbitraż nazywana czasem zapisem na sąd polubowny. Strony muszą zatem umówić się, że wszelkie przyszłe i potencjalne spory dotyczące danej umowy lub związane z nią rozpoznane będą w arbitrażu. Umowa taka może być jednym z postanowień umowy, tzw. klauzulą arbitrażową.
Jeśli rozważasz przeniesienie sprawy do arbitrażu, sprawdź w pierwszej kolejności, czy umowa zawiera klauzulę arbitrażową.
Możliwe jest zawarcie umowy o arbitraż także po powstaniu sporu. Nic nie stoi na przeszkodzie, by zawrzeć taką umowę nawet w sytuacji, w której toczy się już postępowanie sądowe w zakresie danego roszczenia. Strony powinny rozważyć, czy wobec opóźnienia w rozpoznawaniu spraw w sądach powszechnych, przeniesienie sprawy do arbitrażu będzie dla nich korzystniejsze.
Jeśli nie ma szans na przekonanie drugiej strony sporu do jego przeniesienia do arbitrażu, warto rozważyć zawarcie klauzul arbitrażowych w przyszłych umowach zawieranych z kontrahentami.
2. KROK DRUGI – uzgodnij zasady postępowania
Strony w umowie o arbitraż ustalić mogą zasady postępowania przed sądem polubownym. Mogą wybrać do rozpoznania sprawy jeden z wielu renomowanych sądów polubownych, np. Sąd Arbitrażowy przy Krajowej Izbie Gospodarczej lub Sąd Arbitrażowy przy Konfederacji Lewiatan.
Prawo przyznaje stronom dużą swobodę w ustaleniu zasad postępowania arbitrażowego. Dla przykładu, strony mogą w ogóle zrzec się rozprawy albo zdecydować, że odbędzie się ona zdalnie. Mogą umówić się na doręczenia w drodze elektronicznej (bez papierowej korespondencji). Takie rozwiązania z pewnością są bardzo pożądane w obecnej sytuacji.
Jeśli umowa o arbitraż zawierana jest już po powstaniu sporu, strony mogą zdecydować się, że część zgromadzonego już materiału będzie wykorzystana w postępowaniu przed sądem polubownym (np. strony przedłożą arbitrom kopie wszystkich złożonych do tej pory pism i dowodów). W ten sposób postępowanie arbitrażowe będzie mogło rozpocząć się w miejscu, w którym zakończyło się postępowanie sądowe.
3. KROK TRZECI – ustal zasady zakończenia postępowania sądowego
Skoro postępowanie przed sądem powszechnym zostało wszczęte i toczyło się, to musi zostać formalnie zakończone, nawet jeśli strony będą kontynuować je w arbitrażu. Jedną z dróg ku temu jest cofnięcie przez powoda pozwu (bez zrzekania się roszczenia, by potem można było dochodzić go w arbitrażu), na co zgodę winien wyrazić przeciwnik procesowy.
Ważne! Przeniesienie sprawy, która toczy się przed sądem powszechnym, do arbitrażu wymaga porozumienia stron, które określi zasady działania. Zasady te muszą zabezpieczać interesy uczestników procesu na wypadek wycofania się jednej ze stron z porozumienia!
Strony mogą porozumieć się też np. co do ponoszenia kosztów procesu. Warto uzgodnić z drugą stroną tę kwestie.
W zależności od stadium sprawy przed sądem powszechnym możliwe jest uzyskanie zwrotu części lub całości opłaty sądowej:
sąd zwróci całość opłaty od pisma cofniętego jeśli cofnięcie nastąpiło przed wysłaniem odpisu pisma innym stronom,
sąd zwróci połowę opłaty od pisma cofniętego przed rozpoczęciem posiedzenia, na które sprawa została skierowana.
Ważne!
Uwaga: pozew cofnięty nie wywołuje żadnych skutków, w tym przerwania biegu przedawnienia. Należy zatem w każdej sprawie ocenić, czy cofnięcie pozwu przed sądem powszechnym nie doprowadzi do przedawnienia roszczenia! Zalecana jest tutaj szczególna ostrożność.
Kodeks cywilny stanowi, że jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej, termin przedawnienia wynosi sześć lat, a dla roszczeń o świadczenia okresowe oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej - trzy lata. Jednakże koniec terminu przedawnienia przypada na ostatni dzień roku kalendarzowego, chyba że termin przedawnienia jest krótszy niż dwa lata.
Zespół Kubas Kos Gałkowski cały czas monitoruje regulacje i zalecenia wydawane przez organy rządowe i na bieżąco opracowuje konkretne rozwiązania prawne. Pozostajemy w gotowości, aby udzielić wsparcia i odpowiedzi na wszelkie pojawiające się pytania. W razie jakichkolwiek wątpliwości związanych z COVID-19 oraz wpływem pandemii na Państwa działalność, jesteśmy do Państwa dyspozycji.
Artykuł ma charakter wyłącznie informacyjny, abstrakcyjny i ogólny, nie stanowi opinii prawnej lub porady ani nie może być traktowany jako świadczenie pomocy prawnej w jakiejkolwiek formie. Materiały zawarte w niniejszym artykule nie mogą stanowić podstawy jakiejkolwiek odpowiedzialności Kancelarii lub autora artykułu w stosunku do osób trzecich. Kancelaria "Kubas Kos Gałkowski – Adwokaci sp. p". sp. k. może udzielić porady prawnej lub sporządzić opinię wyłącznie i dopiero po zapoznaniu się ze stanem faktycznym konkretnej sprawy. W celu uzyskania bardziej szczegółowych informacji lub pomocy prawnej skontaktuj się z naszym prawnikiem.