Pandemia nie zatrzymała zmian w sądownictwie powszechnym dotyczących spraw z zakresu własności intelektualnej. Z dniem 1 lipca 2020 r. weszła w życie nowelizacja przepisów, która wprowadza istotne zmiany w zakresie dochodzenia roszczeń w tych sprawach, w tym odpowiada na zgłaszane od wielu lat wypowiedzi praktyków i doktryny o potrzebie stworzenia wyspecjalizowanych sądów do spraw własności intelektualnej.
Do najważniejszych zmian wprowadzonych ustawą z 13 lutego 2020 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego i niektórych innych ustaw należą:
przekazanie wszystkich spraw z zakresu ochrony własności intelektualnej (w ujęciu procesowym) wyspecjalizowanym sądom w zakresie własności intelektualnej (tzw. Sądy IP);
wprowadzenie nowego odrębnego postępowania w procesie – „Postępowania w sprawach własności intelektualnej” (nowe art. 479(89) – art. 479(129) kodeksu postępowania cywilnego);
wprowadzenie co do zasady obowiązkowego profesjonalnego zastępstwa w sprawach własności intelektualnej, za wyjątkiem spraw o niskiej wartości przedmiotu sporu;
zmiany w innych ustawach – prawie autorskim, prawie bankowym, prawie własności przemysłowej, kodeksie spółek handlowych.
Poniżej zwięźle omawiamy najważniejsze informacje w tym zakresie.
Utworzenie Sądów IP
Nowelizacja przewiduje utworzenie w skali kraju siedmiu Sądów IP rozpatrujących sprawy z zakresu własności intelektualnej w ramach wyspecjalizowanych wydziałów:
pięciu sądów okręgowych jako sądów pierwszej instancji (w Gdańsku, Lublinie, Katowicach, Poznaniu i Warszawie) oraz
dwóch sądów apelacyjnych jako sądów drugiej instancji (w Warszawie i Poznaniu).
Zgodnie z przepisami intertemporalnymi – Sądy IP pierwszej instancji będą rozpoznawać wszystkie sprawy z zakresu własności intelektualnej wszczęte od 1 lipca 2020 r.
Sprawy, które w dniu 1 lipca 2020 r. będą pozostawać w toku, a zgodnie z nowymi przepisami podlegałyby kognicji Sądów IP w trybie postępowania w sprawach własności intelektualnej, będą do zakończenia postępowania w danej instancji podlegać rozpoznaniu przez sądy właściwe według przepisów dotychczasowych i bez zastosowania przepisów o postępowaniu odrębnym w sprawach własności przemysłowej.
Nowe postępowanie odrębne w sprawach z zakresu własności intelektualnej
Sądy IP będą rozpoznawały sprawy z zakresu własności intelektualnej w trybie postępowania odrębnego uregulowanego w kodeksie postępowania cywilnego (art. 479(89) – art. 479(129) k.p.c.).
Ich kognicja została uregulowana szeroko. Zgodnie z nowelizacją sprawami z zakresu własności intelektualnej są bowiem sprawy:
o ochronę praw autorskich i pokrewnych;
o ochronę praw własności przemysłowej (czyli sprawy dotyczące wynalazków, wzorów użytkowych i przemysłowych, znaków towarowych, oznaczeń geograficznych, topografii układów scalonych);
o ochronę innych praw na dobrach niematerialnych (np. o ochronę prawa do firmy, o ochronę baz danych);
o zapobieganie i zwalczanie nieuczciwej konkurencji;
o ochronę dóbr osobistych w ściśle określonym zakresie (tj. gdy sprawa dotyczy wykorzystania, tzw. komercjalizacji, dobra osobistego w celu indywidualizacji, reklamy lub promocji przedsiębiorcy, towarów lub usług, bądź gdy chodzi o ochronę dóbr osobistych w związku z działalnością naukową lub wynalazczą).
Omawiana zmiana przepisów ma więc istotne znaczenie m.in. w sytuacji dochodzenia przez przedsiębiorcę roszczeń związanych z nieuczciwymi zachowaniami rynkowymi jego konkurentów, do których może dochodzić w związku z pandemią koronawirusa. Wnosząc pozew w takiej sprawie przedsiębiorca powinien pamiętać o nowej regulacji wpływającej na właściwość sądów. W zależności od konkretnych okoliczności sprawy może się okazać, że właściwy do rozstrzygnięcia sprawy w I instancji sąd okręgowy jest położony kilkadziesiąt, a nawet kilkaset kilometrów od siedziby poszkodowanego przedsiębiorcy.
W kwestiach wszczęcia i przebiegu samego postępowania zastosowanie znajdą przepisy kodeksu postępowania cywilnego o procesie oraz przepisy o innych postępowaniach odrębnych (np. o postępowaniu w sprawach gospodarczych), w zakresie, w jakim nie są sprzeczne z przepisami o postępowaniu w sprawach własności przemysłowej.
W ramach nowego postępowania odrębnego uregulowano szczególne środki prawne służące ochronie i egzekwowaniu praw własności intelektualnej, dotychczas fragmentarycznie uregulowane w innych ustawach) w postaci:
zabezpieczenia środka dowodowego;
wyjawienia lub wydania środka dowodowego;
wezwania do udzielenia informacji;
a także szczególne środki obrony w tego rodzaju sprawach.
Jednocześnie, przewidziano także inne odrębności jak:
szczególną regulację sędziowskiego ius moderandi – czyli uprawnienia do ustalenia wysokości roszczenia w oparciu o własne uznanie – art. 47993 k.p.c. oraz
szczególną regulację powództwa wzajemnego o unieważnienie lub stwierdzenie wygaśnięcia prawa ochronnego na znak towarowy oraz o unieważnienie prawa z rejestracji wzoru przemysłowego, a także podtypu powództwa o ustalenie, że podjęte lub zamierzone przez dany podmiot czynności nie stanowią naruszenia patentu, dodatkowego prawa ochronnego, prawa ochronnego lub prawa z rejestracji.
Obowiązkowe zastępstwo przez profesjonalnego pełnomocnika
Co istotne, nowelizacja wprowadza co do zasady obowiązkowe zastępstwo strony w postępowaniu w sprawach własności intelektualnej przez adwokata, radcę prawnego bądź rzecznika patentowego.
Obowiązkowe zastępstwo nie będzie konieczne, jeśli wartość przedmiotu sporu nie będzie przekraczać 20.000 zł, a także w sytuacji, gdy tak postanowi sąd (na wniosek strony lub z urzędu, jeżeli okoliczności, w tym stopień zawiłości sprawy, nie uzasadniają obowiązkowego zastępstwa).
Nasza ocena regulacji
Zmiany w strukturze sądownictwa powszechnego poprzez utworzenie Sądów IP należy oceniać jednoznacznie pozytywnie – często skomplikowana tematyka tych spraw wymaga wyspecjalizowanych i wyszkolonych w tym kierunku sędziów. Utworzenie Sądów IP powinno przyczynić się do większej przewidywalności rozstrzygnięć sądów oraz jednolitego orzecznictwa. Mamy nadzieję, że zmiana przepisów umożliwi także sprawne i szybsze rozpoznawanie tego rodzaju spraw pomimo problemów, z jakimi boryka się sądownictwo w związku z pandemią.
Poniżej mogą Państwo pobrać broszury poświęcone wprowadzanym zmianom:
Zespół Kubas Kos Gałkowski cały czas monitoruje regulacje i zalecenia wydawane przez organy rządowe i na bieżąco opracowuje konkretne rozwiązania prawne. Pozostajemy w gotowości, aby udzielić wsparcia i odpowiedzi na wszelkie pojawiające się pytania. W razie jakichkolwiek wątpliwości związanych z COVID-19 oraz wpływem pandemii na Państwa działalność, jesteśmy do Państwa dyspozycji.
Artykuł ma charakter wyłącznie informacyjny, abstrakcyjny i ogólny, nie stanowi opinii prawnej lub porady ani nie może być traktowany jako świadczenie pomocy prawnej w jakiejkolwiek formie. Materiały zawarte w niniejszym artykule nie mogą stanowić podstawy jakiejkolwiek odpowiedzialności Kancelarii lub autora artykułu w stosunku do osób trzecich. Kancelaria "Kubas Kos Gałkowski – Adwokaci sp. p". sp. k. może udzielić porady prawnej lub sporządzić opinię wyłącznie i dopiero po zapoznaniu się ze stanem faktycznym konkretnej sprawy. W celu uzyskania bardziej szczegółowych informacji lub pomocy prawnej skontaktuj się z naszym prawnikiem.