Pandemia COVID-19 zmieniła realia gospodarcze na całym świecie. Prasa branżowa donosi, że ruch na rynku transakcyjnym znacząco spowolnił. W naszej ocenie jednak poprawnie przeprowadzony proces transakcyjny, z uwzględnieniem środków ostrożności i najnowszych technologii może z powodzeniem bezpiecznie odbyć się nawet w chwili obecnej. Niżej przedstawiamy siedem rad, jak skutecznie przeprowadzić inwestycję w czasach COVID-19.
1. Nie obawiaj się samej transakcji, ale zabezpiecz swoje interesy
Nie da się ukryć, że ocena, jak będzie wyglądać otoczenie gospodarcze nawet w najbliższej przyszłości jest trudna. Rodzi się szereg obaw – o sytuację finansową państw, ale także o to, czy nasz kontrahent (albo kontrahent spółki, którą zamierzamy kupić) wywiąże się ze swoich zobowiązań.
Taka niepewność może odstraszyć nabywcę. Niesłusznie. Prawidłowo przeprowadzony audyt (zob. pkt 3 niżej) oraz dostosowana do jego wyników treść umowy może zminimalizować lub wykluczyć jakiekolwiek ryzyko. Może to mieć zastosowanie również do przypadków, w których nabywca obawia się, że część należności dla nabywanego podmiotu w związku z kryzysem gospodarczym związanym z COVID-19 może się przeterminować.
Przykład!
Istnieje cały szereg kontraktowych rozwiązań, które służą zwiększeniu bezpieczeństwa transakcji. Podajemy kilka wybranych:
* Zabezpieczenia wykonania zobowiązania – hipoteka, depozyt, oświadczenie o poddaniu się egzekucji, zastaw, gwarancja bankowa, weksel i inne – pozwolą szybko i sprawnie zaspokoić roszczenia, gdy nasz kontrahent nie wykona swoich zobowiązań;
* Oświadczenia i zapewnienia sprzedającego – pozwalają ocenić, jaka jest sytuacja nabywanego podmiotu; warto powiązać je z mechanizmami egzekwowania konsekwencji w przypadku złożenia nieprawdziwych lub niepewnych oświadczeń (np. kary umowne);
* Klauzule uzależniające cenę od wyników spółki – praktyka transakcyjna z powodzeniem od lat stosuje szereg postanowień umownych, które pozwolą ustalić ostateczną cenę za nabywany podmiot (nieruchomość) w zależności m.in. od wyników finansowych; możliwe jest np.:
zwiększenie lub zmniejszenie ceny w zależności od wyników spółki (klauzule earnout i clawback),
zatrzymanie części ceny i uzależnienie jej zapłaty od spełnienia konkretnych warunków.
2. Komunikuj się cyfrowo
Jednym z niewielu pozytywnych skutków sytuacji wywołanej przez COVID-19 jest przyspieszenie rewolucji cyfrowej. Spotkania zostały zastąpione wideokonferencjami, dokumenty są podpisywane w sposób elektroniczny. Praktyka pokazała wszystkim, że taki rodzaj komunikacji jest bezpieczny i wydajny. Nic nie stoi na przeszkodzie, żeby wszystkie czynności związane z daną transakcją przeprowadzać właśnie w ten sposób.
3. Przeprowadzaj badanie due dilligence używając nowych technologii
Czasy, w których badanie sytuacji przedsiębiorstwa polegało na zamknięciu się doradców prawnych i finansowych kupującego w pokoju w przedsiębiorstwie sprzedającego, należą do czasów słusznie minionych. W obecnej sytuacji takie spotkania i tak nie byłyby możliwe.
Dziś procedura due dilligence wykonywana jest w większości przypadków w całości cyfrowo. Tworzy się wirtualne pokoje (tzw. virtual data room) z dokumentacją, która jest od razu dostępna do wglądu dla kontrahenta. Oferowane usługi są bezpieczne i pozwalają chronić dane przed osobami niepowołanymi (np. monitorować, kto pobrał dany dokument, nadawać hasła poufnym dokumentom). Pozwala to nie tylko przeprowadzić audyt przedsiębiorstwa szybko i ekonomicznie, ale także bezpiecznie.
4. Załatwiaj wszystkie sprawy urzędowe zdalnie
Nieodzownym elementem transakcji jest pozyskanie całego szeregu dokumentów urzędowych, w szczególności zaświadczeń (np. o sytuacji finansowej spółki). Dokumenty te nie tylko służą nabywcy do oceny zasadności całego przedsięwzięcia, ale stają się potem załącznikami do umowy.
Polskie urzędy umożliwiają załatwienie wielu procedur online, w szczególności za pomocą ePUAP. Wszystkie te narzędzia były dostępne już wcześniej, ale w związku z COVID-19 ich popularność wzrosła. Prawdą jest, że praca sądów i urzędów zwolniła lub niekiedy wyhamowała. Nie oznacza to, że załatwienie większości spraw jest niemożliwe.
Przykład!
Odpisy z rejestru przedsiębiorców KRS i treść księgi wieczystej dostępne są od ręki online. Zaświadczenie o niezaleganiu ze składkami ubezpieczeń społecznych uzyskasz dzięki Platformie Usług Elektronicznych Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, a zaświadczenie o braku zaległości fiskalnych – poprzez portal biznes.gov.pl, podpisując wniosek profilem zaufanym.
W kwietniu 2020 r. pakiet zaświadczeń potrzebnych do transakcji z jednego z urzędów skarbowych udało się nam uzyskać w ciągu kilku dni od złożenia pierwszego wniosku.
5. Spotkania ogranicz do minimum i wprowadź środki ostrożności
Spotkania potraktuj jako ostateczność i tylko z zachowaniem wszystkich środków ostrożności wymaganych przez prawo oraz zalecanych przez odpowiednie służby.
Ważne!
Niektóre umowy wymagają formy aktu notarialnego lub z podpisem notarialnie poświadczonym. Tekst umowy może zostać uzgodniony wcześniej, co skróci czas spotkania u notariusza, które ograniczy się wyłącznie do odczytania jej treści i złożenia podpisów. Samo spotkanie może odbyć się oczywiście zgodnie z wszelkimi zasadami ostrożności – z ograniczoną liczbą obecnych osób, w odpowiedniej odległości od siebie.
Uczestniczyliśmy – w czasie obowiązywania najdalej idących rygorów w związku z wprowadzeniem stanu epidemii – w zawarciu umowy w formie aktu notarialnego. Dzięki zastosowaniu ww. zasad transakcję udało się przeprowadzić bezpiecznie i z sukcesem.
6. Szukaj finansowania na rynku prywatnym, ale korzystaj także z rozwiązań publicznoprawnych
Obniżenie stóp procentowych przez NBP skutkować będzie zapewne zwiększeniem dostępności pieniądza na rynku. Nie tylko jednak rynek prywatny umożliwia pozyskanie nowego finansowania lub renegocjację istniejących umów. W związku z COVID-19 wprowadzono także wiele publicznoprawnych rozwiązań (np. dostępnych w Banku Gospodarstwa Krajowego), które mogą poprawić bieżącą sytuację finansową spółki lub umożliwić jej ekspansję.
Więcej szczegółów na temat dostępnych rozwiązań znajdziesz w pozostałych artykułach na portalu poświęconym prawnym konsekwencjom COVID-19.
7. Działaj bezpiecznie
Niezależnie od wszystkich powyższych kwestii pamiętaj, że bezpieczeństwo i zdrowie jest najważniejsze. Dlatego też stosuj się do wszystkich procedur wymaganych obecnie przez prawo i aktualnych zaleceń.
Zespół Kubas Kos Gałkowski cały czas monitoruje regulacje i zalecenia wydawane przez organy rządowe i na bieżąco opracowuje konkretne rozwiązania prawne. Pozostajemy w gotowości, aby udzielić wsparcia i odpowiedzi na wszelkie pojawiające się pytania. W razie jakichkolwiek wątpliwości związanych z COVID-19 oraz wpływem pandemii na Państwa działalność, jesteśmy do Państwa dyspozycji.
Artykuł ma charakter wyłącznie informacyjny, abstrakcyjny i ogólny, nie stanowi opinii prawnej lub porady ani nie może być traktowany jako świadczenie pomocy prawnej w jakiejkolwiek formie. Materiały zawarte w niniejszym artykule nie mogą stanowić podstawy jakiejkolwiek odpowiedzialności Kancelarii lub autora artykułu w stosunku do osób trzecich. Kancelaria "Kubas Kos Gałkowski – Adwokaci sp. p". sp. k. może udzielić porady prawnej lub sporządzić opinię wyłącznie i dopiero po zapoznaniu się ze stanem faktycznym konkretnej sprawy. W celu uzyskania bardziej szczegółowych informacji lub pomocy prawnej skontaktuj się z naszym prawnikiem.