top of page

Zatory płatnicze w transakcjach handlowych – co warto wiedzieć?

Aktualna sytuacja sprzyja powstawaniu zatorów płatniczych. Warto więc pamiętać o tym, że od 1 stycznia 2020 r. obowiązują przepisy, które mają je ograniczyć i ułatwić dochodzenie zaległości od kontrahentów.


Nowa regulacja prawna


Tzw. ustawa antyzatorowa, czyli ustawa z dnia 19 lipca 2019 r. o zmianie niektórych ustaw w celu ograniczenia zatorów płatniczych, która weszła w życie z początkiem tego roku, wprowadziła zmiany w kilkunastu ustawach m.in. w przepisach:

  • ustawy o terminach zapłaty w transakcjach handlowych,

  • kodeksu postępowania cywilnego,

  • ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji oraz

  • ustawy o PIT i ustawy o CIT.

Najistotniejsze zmiany dotyczą tej pierwszej ustawy, która zyskała nową nazwę: ustawa o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych.

Jak rozumieć pojęcie transakcji handlowych?


Przepisy ustawy o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych stosuje się do transakcji handlowych, których wyłącznymi stronami są:

  • przedsiębiorcy (w rozumieniu przepisów ustawy Prawo przedsiębiorców),

  • podmioty prowadzące działalność, o której mowa w art. 6 ust. 1 ustawy Prawo przedsiębiorców (m.in. działalność wytwórcza w rolnictwie w zakresie upraw rolnych oraz chowu i hodowli zwierząt, ogrodnictwa, warzywnictwa, leśnictwa i rybactwa śródlądowego,

  • podmioty, o których mowa w art. 3 ust. 1 ustawy Prawo zamówień publicznych (m.in. jednostki sektora finansów publicznych),

  • osoby wykonujące wolny zawód,

  • oddziały i przedstawicielstwa przedsiębiorców zagranicznych,

  • przedsiębiorcy z państw członkowskich UE, państw członkowskich EFTA - stron umowy o EOG lub Konfederacji Szwajcarskiej.


Transakcja handlowa w rozumieniu ustawy to umowa, której przedmiotem jest odpłatna dostawa towaru lub odpłatne świadczenie usługi, jeżeli ww. strony zawierają ją w związku z wykonywaną działalnością.


Kluczowe zmiany w przepisach od 1 stycznia 2020 r.


Najważniejsze zmiany dotyczące transakcji handlowych wprowadzone na mocy ustawy antyzatorowej to:


1. skrócenie do 30 dni terminu zapłaty w transakcjach, w których dłużnikiem jest podmiot publiczny (bez możliwości wydłużenia – za wyjątkiem podmiotu publicznego będącego podmiotem leczniczym, dla którego pozostawia się termin 60 dni),


2. wprowadzenie maks. 60-dniowego terminu zapłaty w transakcjach asymetrycznych, w których wierzycielem jest MŚP (mikroprzedsiębiorca, mały albo średni przedsiębiorca), a dłużnikiem duży przedsiębiorca,


3. wprowadzenie nowych progów rekompensaty za koszty odzyskiwania należności; kwota rekompensaty zależy od wartości wynagrodzenia z transakcji handlowej i wynosi:

  • 40 EUR – gdy wynagrodzenie wynosi do 5 tys. zł,

  • 70 EUR – gdy wynagrodzenie wynosi powyżej 5 tys. zł, ale mniej niż 50 tys. zł,

  • 100 EUR – gdy wynagrodzenie wynosi 50 tys. zł lub więcej,

4. zakaz zbywalności ww. prawa do rekompensaty w przypadku dokonania cesji wierzytelności na osoby trzecie (np. na firmy windykacyjne),


5. podniesienie o 2 punkty procentowe wysokości odsetek ustawowych za opóźnienia w transakcjach handlowych; aktualnie wysokość odsetek ustawowych za opóźnienie w transakcjach handlowych wynosi:

  • 9,5% w stosunku rocznym - w przypadku transakcji handlowych, w których dłużnikiem jest podmiot publiczny będący podmiotem leczniczym,

  • 11,5% w stosunku rocznym - w przypadku transakcji handlowych, w których dłużnikiem nie jest podmiot publiczny będący podmiotem leczniczym,

6. zobowiązanie największych przedsiębiorców do składania sprawozdania o stosowanych w poprzednim roku kalendarzowym terminach zapłaty w transakcjach handlowych (termin złożenia pierwszego sprawozdania upływa 31 stycznia 2021 r. – warto nie czekać do ostatniej chwili z jego przygotowaniem i złożeniem),


7. wprowadzenie możliwości odstąpienia od umowy lub wypowiedzenia umowy przez wierzyciela, jeżeli termin zapłaty określony w umowie jest nadmiernie wydłużony, a ustalenie tego terminu było rażąco nieuczciwe wobec wierzyciela (dotyczy terminu dłuższego niż 120 dni).


W konsekwencji, nowe terminy zapłaty w transakcjach handlowych kształtują się w następujący sposób:


Wskazane wyżej nowe rozwiązania mają zastosowanie do transakcji handlowych, w przypadku których termin zapłaty upływał po dniu 31 grudnia 2019 r.


Łatwiej uzyskać zabezpieczenie roszczenia o zapłatę zaległej płatności


W kontekście zatorów płatniczych warto także wskazać na nowelizację kodeksu postępowania cywilnego, która weszła w życie w dniu 1 stycznia 2020 r. Nowelizacja ta łagodzi wymogi niezbędne do uzyskania zabezpieczenia roszczenia wynikającego z transakcji handlowej (jednak – nie każdej, o czym niżej).


Zgodnie z dotychczasową regulacją przesłankami udzielenia przez sąd zabezpieczenia było co do zasady:

  • uprawdopodobnienie roszczenia (np. roszczenia o zapłatę zaległej faktury) oraz

  • uprawdopodobnienie interesu prawnego w udzieleniu zabezpieczenia (który istnieje wtedy, gdy brak zabezpieczenia uniemożliwi lub poważnie utrudni wykonanie zapadłego w sprawie orzeczenia lub w inny sposób uniemożliwi lub poważnie utrudni osiągnięcie celu postępowania w sprawie).

Zgodnie z brzmieniem nowego przepisu art. 7301 § 21 k.p.c. interes prawny w udzieleniu zabezpieczenia uważa się za uprawdopodobniony, gdy:

  • żądającym zabezpieczenia jest powód dochodzący należności zapłaty z tytułu transakcji handlowej w rozumieniu ustawy o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych,

  • w przypadku gdy wartość tej transakcji nie przekracza 75 tys. zł,

  • a dochodzona należność nie została uregulowana i od dnia upływu terminu jej płatności upłynęły co najmniej trzy miesiące.


W świetle tego rozwiązania uzyskanie zabezpieczenia roszczenia o zapłatę zaległej faktury (np. poprzez zajęcie rachunków bankowych dłużnika czy wpis hipoteki) ma być zatem łatwiejsze. W opisanej sytuacji wystarczy bowiem uprawdopodobnić spełnienie pierwszej przesłanki udzielenia zabezpieczenia, co w przypadku zaległości z tytułu transakcji handlowych w większości przypadków będzie rzeczą prostą.


Dodatkowo, zgodnie z nowymi przepisami postanowienie w przedmiocie udzielenia zabezpieczenia w takich sytuacjach co do zasady (za wyjątkiem m.in., gdy zabezpieczenie ma polegać na ustanowieniu zarządu przymusowego nad przedsiębiorstwem obowiązanego albo zakładem wchodzącym w skład przedsiębiorstwa lub jego częścią obowiązanego) może wydać także referendarz sądowy. Uzyskanie zabezpieczenia ma być zatem także i szybsze.


Pozostałe regulacje


Wśród pozostałych regulacji na szczególną uwagę zasługuje wprowadzenie nowego stypizowanego czynu nieuczciwej konkurencji w postaci nieuzasadnionego wydłużania terminów zapłaty za dostarczone towary lub wykonane usługi (nowy art. 17g u.z.n.k.). Jak precyzuje ustawodawca, czyn taki może polegać w szczególności na:

  • naruszeniu przepisów ustawy o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych,

  • rażącym odstępstwie od dobrych praktyk handlowych, które narusza zasadę działania w dobrej wierze i zasadę rzetelności,

  • niedostosowaniu do harmonogramu dostawy towarów lub harmonogramu wykonania usługi czy

  • nieuwzględnieniu właściwości towaru lub usługi, które są przedmiotem umowy.


Podkreślenia wymagają ponadto, nowe kompetencje Prezesa UOKiK, który może m.in. wszcząć postępowanie w sprawie nadmiernego opóźniania się ze spełnianiem świadczeń pieniężnych (a w ramach tego postępowania m.in. przeprowadzić kontrolę u przedsiębiorcy), a w przypadku stwierdzenia nadmiernego opóźniania się z płatnościami przez przedsiębiorcę może nałożyć na niego administracyjną karę pieniężną.


Z kolei zmiany wprowadzone w ustawach podatkowych – o PIT i CIT – zawierają korzystne rozwiązania umożliwiające m.in. zmniejszenie podstawy obliczenia podatku w przypadku nieuregulowanych wierzytelności pieniężnych (tzw. ulga za złe długi w podatku dochodowym).


 

Zespół Kubas Kos Gałkowski cały czas monitoruje regulacje i zalecenia wydawane przez organy rządowe i na bieżąco opracowuje konkretne rozwiązania prawne. Pozostajemy w gotowości, aby udzielić wsparcia i odpowiedzi na wszelkie pojawiające się pytania. W razie jakichkolwiek wątpliwości związanych z COVID-19 oraz wpływem pandemii na Państwa działalność, jesteśmy do Państwa dyspozycji.

Artykuł ma charakter wyłącznie informacyjny, abstrakcyjny i ogólny, nie stanowi opinii prawnej lub porady ani nie może być traktowany jako świadczenie pomocy prawnej w jakiejkolwiek formie. Materiały zawarte w niniejszym artykule nie mogą stanowić podstawy jakiejkolwiek odpowiedzialności Kancelarii lub autora artykułu w stosunku do osób trzecich. Kancelaria "Kubas Kos Gałkowski – Adwokaci sp. p". sp. k. może udzielić porady prawnej lub sporządzić opinię wyłącznie i dopiero po zapoznaniu się ze stanem faktycznym konkretnej sprawy. W celu uzyskania bardziej szczegółowych informacji lub pomocy prawnej skontaktuj się z naszym prawnikiem.

Skontaktuj się z nami

bottom of page