[Aktualizacja 30.06.2020]
Ustawa z dnia 19 czerwca 2020 r. o dopłatach do oprocentowania kredytów bankowych udzielanych przedsiębiorcom dotkniętym skutkami COVID-19 oraz o uproszczonym postępowaniu o zatwierdzenie układu w związku z wystąpieniem COVID-19 została podpisana przez Prezydenta 22 czerwca 2020 r. i weszła w życie 24 czerwca 2020 r.
To oznacza, że od teraz do 30 czerwca 2021 r. przedsiębiorcy mogą skorzystać z uproszczonego postępowania restrukturyzacyjnego. Regulacje Tarczy 4.0. w zakresie uproszczonego postępowania restrukturyzacyjnego, bazują na przepisach o postępowaniu o zatwierdzenie układu, ale przewidują istotne ułatwienia w uzyskaniu przez dłużnika ochrony przed egzekucją. Dla jej uzyskania wystarczające jest bowiem dokonanie obwieszczenia przez dłużnika w Monitorze Sądowym i Gospodarczym. Celem postępowania jest umożliwienie szybkiego (w terminie 4 miesięcy) osiągnięcia przez dłużnika porozumienia z wierzycielami i zawarcia układu. Co istotne, układ może być przyjęty nie tylko na zgromadzeniu wierzycieli przeprowadzonym w tradycyjnej formie, lecz również zdalnie.
Cztery postępowania restrukturyzacyjne przewidziane w ustawie prawo restrukturyzacyjne okazały się niewystarczające na czas nadzwyczajnej sytuacji gospodarczej spowodowanej pandemią. Stało się tak przede wszystkim dlatego, że skorzystanie z nich wymaga aktywności sądu, co istotnie wydłuża czas oczekiwania na wdrożenie działań restrukturyzacyjnych. Sejm w ramach Tarczy 4.0 przyjął regulację dotyczącą uproszczonego postępowania restrukturyzacyjnego. Wszczęcie takiego postępowania następuje bez udziału sądu, na skutek samego obwieszczenia dokonanego przez dłużnika. Przedsiębiorca, który skorzysta z takiego rozwiązania, przez 4 miesiące będzie mógł negocjować z wierzycielami warunki układu, a w tym czasie będzie objęty ochroną przed egzekucją.
Jak działać
Przedsiębiorca, który chce skorzystać z uproszczonej procedury restrukturyzacyjnej, powinien zawrzeć umowę z doradcą restrukturyzacyjnym, a następnie dokonać obwieszczenia w Monitorze Sądowym i Gospodarczym o otwarciu postępowania o zatwierdzenie układu. Już na skutek samego dokonania obwieszczenia przez dłużnika dochodzi do formalnego otwarcia postępowania o zatwierdzenie układu. Następnie, nadzorca układu w terminie 3 dni informuje właściwy sąd o opublikowaniu obwieszczenia, ale jakakolwiek aktywność sądu na tym etapie nie jest niezbędna dla wszczęcia i prowadzenia postępowania.
Skutki dokonania obwieszczenia
Kiedy przedsiębiorca obwieszcza o otwarciu postępowania, z mocy prawa dochodzi do zawieszenia postępowań egzekucyjnych (dotyczących wierzytelności objętych z mocy prawa układem, a także - pod pewnymi warunkami - dotyczących wierzytelności zabezpieczonych rzeczowo). Od tej chwili niedopuszczalne jest również wszczynanie przeciwko dłużnikowi nowych postępowań egzekucyjnych i oraz wykonanie zabezpieczenia względem takich wierzytelności.
Dokonanie obwieszczenia wywołuje ponadto skutki analogiczne, jak przy otwarciu przez sąd przyspieszonego postępowania układowego. W konsekwencji, nie jest dopuszczalne spełnianie przez dłużnika świadczeń objętych z mocy prawa układem, a dopuszczalność potrącenia wzajemnych wierzytelności jest zależna od spełnienia dodatkowych warunków.
Zastosowanie znajdują ponadto ograniczenia dopuszczalności wypowiedzenia umów kluczowych z punktu widzenia prowadzonej działalności takich jak umowy najmu i dzierżawy lokalu lub nieruchomości, w których jest prowadzone przedsiębiorstwo dłużnika, umowy kredytu, leasingu czy umowy rachunku bankowego.
4 miesiące na porozumienie z wierzycielami
Postępowanie o zatwierdzenie układu umarza się z mocy prawa, jeżeli w terminie 4 miesięcy od dnia opublikowania obwieszczenia nie wpłynie do sądu wniosek o zatwierdzenie układu.
Oznacza to, że w czasie 4 miesięcy dłużnik powinien porozumieć się z wierzycielami i doprowadzić do przyjęcia układu (przez zbieranie głosów na piśmie na kartach do głosowania lub podczas zgromadzenia wierzycieli). Jeśli ten warunek zostanie spełniony i w terminie 4 miesięcy do sądu wpłynie wniosek o zatwierdzenie układu, to skutki otwarcia postępowania będą trwały aż do czasu prawomocnego zakończenia postępowania lub jego umorzenia. Jeśli jednak w tym czasie nie dojdzie do przyjęcia układu, a sytuacja przedsiębiorcy nie ulegnie poprawie, konieczne będzie wszczęcie postępowania restrukturyzacyjnego w jednym ze zwykłych postępowań restrukturyzacyjnych lub złożenie wniosku o ogłoszenie upadłości.
Zarząd majątkiem dłużnika
Po otwarciu uproszczonego postępowania restrukturyzacyjnego dochodzi do ograniczenia uprawnień dłużnika do zarządzania majątkiem przedsiębiorstwa. Dłużnik może dokonywać czynności zwykłego zarządu, ale już na dokonanie czynności przekraczających zakres zwykłego zarządu wymagana jest zgoda (uprzednia lub następcza) nadzorcy układu pod rygorem nieważności takiej czynności. Takie ograniczenia mają stanowić swoistą gwarancję, że dłużnik nie będzie podejmował czynności nakierowanych na pokrzywdzenie wierzycieli.
Nie trzeba upadać w czasie epidemii, można się restrukturyzować
Uproszczone postępowanie restrukturyzacyjne stanowi uzupełnienie regulacji, zgodnie z którą 30-dniowy termin na ogłoszenie upadłości w okresie trwania stanu epidemii nie rozpoczyna biegu, a rozpoczęty ulega przerwaniu i biegnie ponownie dopiero po ustaniu stanu epidemii.
Rozwiązanie polegające na odsunięciu w czasie obowiązku złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości oznacza, że ustawodawca zaakceptował sytuację, w której na rynku czasowo działać mogą podmioty niewypłacalne, których obowiązek złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości jest zawieszony.
Założenie jest takie, że dla wielu firm stan niewypłacalności będzie miał charakter jedynie przejściowy, zaś okres zawieszenia obowiązku złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości, pozwoli odzyskać płynność i uniknąć konieczności składania takiego wniosku także po zakończeniu stanu epidemii.
Żeby jednak tak się stało, konieczne jest zapewnienie przedsiębiorcom w trudnej sytuacji ekonomicznej, faktycznej możliwości zrealizowania działań naprawczych w okresie zawieszenia obowiązku składania wniosków o upadłość. Gdyby bowiem wierzyciele rozpoczęli prowadzenie egzekucji, względem podmiotu, który utracił płynność finansową, to przeprowadzenie jakichkolwiek działań naprawczych i odzyskanie płynności mogłoby już z tej przyczyny stać się niemożliwe.
W normalnych okolicznościach z narzędzi przewidzianych w prawie restrukturyzacyjnym (na czele z ochroną przed egzekucją) można korzystać dopiero po otwarciu przez sąd postępowania restrukturyzacyjnego. Uproszczone postępowanie restrukturyzacyjne umożliwia z kolei uzyskanie ochrony przed egzekucją bez udziału sądu (na skutek własnego obwieszczenia dokonanego przez dłużnika) i tym samym otwiera drogę do niezwłocznego podjęcia działań restrukturyzacyjnych w warunkach ochrony.
Rozpoczęcie uproszonej restrukturyzacji ochroni zarządców przed odpowiedzialnością
Dotychczas skuteczną metodą ochrony zarządców przed odpowiedzialnością wynikającą z nieterminowego złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości (przewidzianą w przepisach prawa upadłościowego, kodeksu spółek handlowych lub ordynacji podatkowej) było złożenie takiego wniosku w terminie 30 dni od zaistnienia stanu niewypłacalności. Uzyskanie przez zarządców ochrony w związku z wszczęciem postępowań restrukturyzacyjnych było z kolei poza złożeniem wniosku uzależnione również od tego, czy rzeczywiście dojdzie do otwarcia postępowania restrukturyzacyjnego przez sąd.
Tymczasem regulacja uproszczonego postępowania restrukturyzacyjnego przewiduje mechanizmy, zgodnie z którymi – pod pewnymi warunkami – zarządcy zostaną objęci ochroną przed odpowiedzialnością także wtedy, jeśli w terminie na złożenie wniosku o ogłoszenie upadłości, zostanie dokonane obwieszczenie o wszczęciu postępowania o zatwierdzenie układu. Nie jest zatem konieczne równolegle składanie „na wszelki wypadek” wniosku o upadłość.
Aby obwieszczenie dokonane w uproszczonym postępowaniu restrukturyzacyjnym odniosło skutek w postaci wyłączenia odpowiedzialności zarządców, to uproszczone postępowanie restrukturyzacyjne musi albo zakończyć się sukcesem (prawomocnym zatwierdzeniem układu zawartego z wierzycielami) albo też dłużnik w związku z niepowodzeniem uproszczonego postępowania restrukturyzacyjnego, musi następnie złożyć wniosek o upadłość lub o otwarcie postępowania restrukturyzacyjnego.
Uproszczona restrukturyzacja jako pole do nadużyć
Zakres ochrony uzyskiwanej na skutek dokonania obwieszczenia jest szeroki, a wszczęcie postępowania restrukturyzacyjnego w uproszczonym trybie następuje bez jakiejkolwiek kontroli sądu. W rezultacie konieczne stało się również stworzenie mechanizmów obronnych dla wierzycieli przed możliwym nadużywaniem tej instytucji. Po pierwsze, na wniosek wierzyciela, dłużnika lub nadzorcy układu sąd uchyla skutki opublikowania obwieszczenia, jeżeli prowadzą one do pokrzywdzenia wierzycieli. Po drugie, jeśli dłużnik złożył wniosek o otwarcie uproszczonego postępowania restrukturyzacyjnego w złej wierze, wierzyciele mogą domagać się odszkodowania za takie działanie.
Co istotne, skorzystać z procedury uproszczonego postępowania restrukturyzacyjnego można tylko jednokrotnie do dnia 30 czerwca 2021 r.
Zespół Kubas Kos Gałkowski cały czas monitoruje regulacje i zalecenia wydawane przez organy rządowe i na bieżąco opracowuje konkretne rozwiązania prawne. Pozostajemy w gotowości, aby udzielić wsparcia i odpowiedzi na wszelkie pojawiające się pytania. W razie jakichkolwiek wątpliwości związanych z COVID-19 oraz wpływem pandemii na Państwa działalność, jesteśmy do Państwa dyspozycji.
Artykuł ma charakter wyłącznie informacyjny, abstrakcyjny i ogólny, nie stanowi opinii prawnej lub porady ani nie może być traktowany jako świadczenie pomocy prawnej w jakiejkolwiek formie. Materiały zawarte w niniejszym artykule nie mogą stanowić podstawy jakiejkolwiek odpowiedzialności Kancelarii lub autora artykułu w stosunku do osób trzecich. Kancelaria "Kubas Kos Gałkowski – Adwokaci sp. p". sp. k. może udzielić porady prawnej lub sporządzić opinię wyłącznie i dopiero po zapoznaniu się ze stanem faktycznym konkretnej sprawy. W celu uzyskania bardziej szczegółowych informacji lub pomocy prawnej skontaktuj się z naszym prawnikiem.